گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»، سيدمحمد پيام قره باغ؛‌ بررسی تحولات و پیشرفت‌های بشر در زمینه علم و دانش در تاریخ معاصر و پیش‌بینی انقلاب‌های علمی و اطلاعاتی در آینده که مبتنی بر گسترش دانایی خواهد بود مبین نقش محوری و کلیدی آموزش عالی و نهاد دانشگاه در شکل‌گیری و رهبری این تحولات است، بر همین اساس است که برای تدوین چشم‌اندازی صحیح و دسترسی به آینده‌ای مناسب چشم جهانیان به دانشگاه‌ها دوخته شده است، تولید دانش و اطلاعات، نیروی انسانی تحصیل‌کرده و ارائه خدمات تخصصی با سطح بالا، ایفای نقش فعال در توسعه فرهنگی، صنعتی و اقتصادی از جمله این انتظارات است.

 

از طرفي روند فزاینده تقاضا برای آموزش عالی در کلیه کشورهای جهان به وضوح قابل مشاهده است، همین امر موجب لزوم فراگیری آموزش عالی بر اقشار و طبقات متفاوت شده است.

 

بنا بر آخرين رتبه‌بندي انجام شده، متأسفانه، دانشگاه‌هاي ايران در عين داشتن بسياري از توانمندي‌ها در بين دانشگاه برتر دنيا جايگاهي ندارند و به گفته کارشناسان آموزشی مهمترین دلیل این آفت جایگاه کیفيت پایین آموزش (تدریس استادان) دانشجویان و همچنین ایرادات موجود در سیستم های آموزشی می باشد.

 

با توجه به نوع سیستم آموزشی کشور در سطح دانشگاه ها ( آموزش عالی)، بیشتر همان روش سنتی در ارائه دروس به صورت یک طرفه از ناحیه استاد یا مدرس صورت می گیرد كه متاسفانه بستر جهت پیاده نمودن روش های تدریس نوین مهیا نمی باشد؛ زیرا از طرفی شلوغی و جمعیت زیاد کلاس و از طرف دیگر انس و عادت دانشجویان از زمان مدرسه به شیوه های سنتی، مانع پیاده کردن روش های نوین آموزش در کلاس ها می باشد.

 

یکی از روش های نوین تدریس، استفاده از تکنولوژی آموزشی می باشد. بر اساس تعريف تكنولوژي آموزشي راه انجام آموزش مؤثر، پايدار و عميق تر، به كارگيري منابع انساني و غير انساني در آموزش است و اين منابع، رسانه ها و وسايل كمك آموزشي هستند.

 

رسانه آموزشي به عوامل، وسايل و يا ابزاري گفته مي شود كه كل محتواي آموزش را به فراگيران منتقل مي‌كند؛ در حالي كه وسايل كمك آموزشي شامل اشيا، وسايل و ابزاري است كه تنها در بخشي از آموزش از آنها استفاده مي شود.

 

از يك رسانه معين هر چند كيفيت بسيار خوبي هم داشته باشد، درتمام موقعيت هاي آموزشي نمي توان استفاده كرد؛ زيرا هر موقعيتي رسانه خاص خود را مي‌طلبد و اين رسانه بايد با توجه به تمامي جنبه ها و مشخصه هاي آن موقعيت انتخاب شود؛ از اين رو براي رسانه هاي آموزشي مناسب در موقعيت هاي خاص، ويژگي هايي از جمله هم خواني با هدف ها و محتوا ، توانايي انتقال پيام مورد نظر، انطباق با ويژگي هاي مخاطبان و ... را مي توان بر شمرد، تمامي اين معيارها كمتر در يك رسانه جمع مي شوند و اين امري محتمل و طبيعي است.

 

به دلیل مقابله با بحران بزرگ تعلیم و تربیت یعنی افزایش دانشجو و كمبود استاد و فضاهای آموزشی استفاده از ویدئو پروژکتور و نرم افزار معروف پاورپوينت به عنوان یک رسانه اخیرا در سطح دانشگاه های ارومیه افزایش چشمگیری یافته است؛ به طوری که در هر کلاس و در هر نوع رشته ای می توان استفاده از آن ها را مشاهده کرد.

 

کاربرد روزافزون نرم­افزار پاورپوينت در تدريس کليه مقاطع تحصيلی و ارائه سمينارها، ضرورت نگاهی جامع و حرفه‎ای برای بررسی اين نوع تدريس را ايجاب مي‎کند. اين مقاله به معايب و همچنین مشکلات احتمالی استفاده از اين روش آموزشی پرداخته، و اهميت نقش تلفيقی روش­های مدرن آموزشی در کنار سيستم های سنتی را نشان داده است.

 

معایب و مشکلات استفاده از ویدئو پروژکتور و نرم­افزار پاورپوينت : 1. استفاده از این تکنولوژی و تهیه و نگهداری آنها مستلزم به صرف مخارج و بودجه های زیادی است.

 

2. اساتید جهت راه اندازی و استفاده از این تکنولوژی باید وقت زیادی صرف كنند و این وقت زیاد در برنامه كار آنها پیش بینی نشده است.

 

3. عدم وجود نشاط و سر زندگی و حضور فعال دانشجو در مباحث کلاسی به دلیل تاریکی و چرت زدن دانشجویان مشاهده می شود.

 

4. عدم اشراف کامل استاد به دانشجویان حاضر در کلاس حین نمایش اسلاید قابل ذکر می باشد.

 

5. عدم اطلاع دقیق مدرس از موثر بودن مطالب انتقالی و درک صحیح دانشجو از مطالب وجود دارد.

 

6. در استفاده از تخته سیاه دانشجویان وقت یادداشت برداری دارند، ولی در پاورپوينت این فرصت وجو ندارد.

 

7. اتکای مطلق به پاورپوينت از تحرک و جابجایی فردی مدرس که می تواند تاثیر مثبت بر مخاطب داشته باشد، می کاهد.

 

8. در تخته سیاه تمام مطالب در کنار هم قرار دارند و امکان مقایسه مطالب توسط دانشجو وجود دارد، ولی به دلیل سیستم اسلایدی پاورپوينت این امکان مهم وجود ندارد.

 

9. عدم مهارت و توانایی تعدادی از اساتید در تهیه پاورپوینت مناسب و کاربردی قابل مشاهده و بررسی می باشد.

 

10. وقت گیر بودن و صرف زمان زیاد برای تهیه پاورپوينت مناسب و کاربردی و فرسایشی بودن این سیستم آموزشی قابل بررسی می باشد.

 

11. احتمال زیاد به وجود آمدن مشکلات در آغاز تدریس یا حین آن مانند عدم هم خوانی فایل با سیستم یا رفتن برق و یا خراب شدن (هنگ) کردن سیستم باعث تعطیلی کلاس و یا تلف شدن وقت می گردد.

 

12. مطمئنا رسانه نمی تواند محتوای ضعیف مطالب و یا تدریس ضعیف استاد را جبران کند و آنچنه که می بینیم مترادف آن چه که می فهمیم نیست.

 

از مهمترین عوامل مخالفت به استفاده مداوم از پاورپوينت مسئله مهم چرت زدن سر کلاس تاریک می باشد. به نظر می رسد که این یک مشکل همگانی است و شرکت مایکروسافت با این اختراع خود عملا شرایط خواب راحتی را در سالن سالن های سخنرانی با پاورپوينت فراهم آورده است.

 

به نظر برخی محققان مغز انسان به سادگی نمی تواند همزمان دو نوع ورودی اطلاعات را پردازش کند و پردازش اطلاعات از طریق شنیدن و دیدن باعث سردرگمی مغز و خستگی آن می شود و این وضعیت زمانی بدتر می شود که نمایش اسلاید های پاورپوينت با گفتار استاد یکسان باشد که این امر، افکار حاضران را طی سخنرانی پریشان می کند. زمانی دیدن و شنیدن برای فهم مطلب می تواند مفید باشد که به صورت همزمان نباشند.

 

رسانه مورد استفاده نحوه تفکر درباره مطلب را شکل می دهد. وقتی که دانش از طریق روش خواندن کتاب منتقل می شود و همچنین به دلیل نحوه چینش و تنظیم کتاب، هر صفحه ای مقدم بر صفحه بعد است و بدین ترتیب متن پیوستگی دارد و این پیوستگی به طور غیر قابل انکاری خطی است و شرط لازم برای درک صفحه 2 ، گذر از صفحه 1 است. چنین چیدمانی لاجرم این نوع تفکر (خطی) را نیز شکل می دهد.

 

در مقایسه بین مطلب در کتاب و همان مطلب در رسانه مشاهده می شود که این ارتباط خطی وجود ندارد، چنین مسئله ای می تواند در مورد پاورپوينت هم صادق باشد.

 

یک سوال مهم آیا می توان شعر حماسی، ملی یا مذهبی را با استفاده از پاورپوينت نمایش داد و حق چنین مطالبی را با استفاده از پاورپوينت ادا کرد ؟ چرا که نوع لحن بیان استاد در این شعر ها باهم فرق دارد و قابل ارائه توسط پاورپوينت نمی باشد. تبدیل متن به پاورپوينت کار بسیار مشکلی است و باید دقت شود که تهیه پاورپوينت صرفا انتقال متن به اسلاید ها نیست، بلکه نیازمند آگاهی مدرس از فن تدریس است و اینکه استفاده از پاورپوينت می تواند ضعف های مدرس را جبران کند، بسیار ساده انگارانه است.

 

بنابراین استفاده از پاورپوينت نه تنها نمی تواند جای اصول و روش تدریس را بگیرد که حتی نمی تواند مدرس ضعیف را به یک استاد خوب تبدیل کند. متاسفانه تعدادی از اساتید دانشگاه ارومیه با جمع آوری پاورپوينت های موجود در وب و با حذف نام مولف و اضافه کردن نام خود مطالبی در کلاس ارائه می دهند که باعث سردرگمی بیشتر دانشجو می شود؛ زیرا متن مورد استفاده دانشجویان با پاورپوينت ها هم خوانی ندارد.

 

این اسلاید های موجود در وب برای اهداف خاص با سر فصل های خاص تهیه شده اند و به صورت اولیه قابل استفاده مفید برای دیگران نیستند. یک مدرس خوب زمانی به سراغ پاورپوينت می رود که نقاط قوت و ضعف آن را بخوبی شناخته و روش تهیه و استفاده از آنرا به صورت تخصصی فرا گرفته است و از این سیستم در جهت کیفیت بخشیدن به تدریس استفاده می کند نه خود تدریس.

 

به هر حال صرف وقت زیاد برای تهیه پاورپوينت مناسب زمانی با ارزش است که کیفیت ارائه تدریس حفظ شده، و امکان ارتقای مطالب جدید برای آینده وجود داشته باشد. کاربرد تلفیقی روش های مدرن آموزشی در کنار سیستم های سنتی آموزشی اهمیت زیادی دارد و استفاده از هر روش و رسانه آموزشی تکنولوژیک الزاماتی دارد که بدون آنها نیل به هدف یادگیری میسر نمی شود.

 

مطمئنا استفاده از روش تلفیقی تخته سیاه و پاورپوينت کیفیت آموزش را بالا می برد و توصیه می شود قبل از برگزاری کلاس، پاورپوينت های تهیه شده در اختیار دانشجو قرار گیرد.

 

منبع:www.snn.ir